Dit jaar loopt het internationale decennium van de VN voor mensen van Afrikaanse afkomst ten einde. Dit valt samen met de vorming van een uiterst rechts kabinet in de Nederlandse regering, aangevoerd door de PVV (Partij voor de Vrijheid). De Europese politiek blijft zich eveneens steeds verder naar rechts bewegen, waardoor de veiligheid van geracialiseerde minderheden nog meer in gevaar komt. In Nederland werpen de xenofobe en polariserende ideologieën van de PVV van Geert Wilders een lange en tastbare schaduw. Na de duidelijke overwinning van de PVV bij de Nederlandse parlementsverkiezingen van 2023 sprak Wilders bijvoorbeeld zijn steun uit voor de terugkeer van Zwarte Piet in de Sinterklaasoptochten. Op typisch nativistisch-nationalistische wijze vindt het pro-Piet kamp dat elke verandering aan hun geliefde feest, inclusief het verwijderen van racistische mimiek en bespotting, een belediging is voor hun cultuur en een teken dat hun positie in de Nederlandse samenleving wordt verdrongen. Wilders’ verklaring impliceert niet slechts politieke steun, maar expliciete politieke aanmoediging voor witte mensen om zich te verkleden in blackface om mensen van Afrikaanse afkomst te bespotten, terwijl ze optreden als de tot slaaf gemaakte karikatuur.
Daarom publiceren we ons jaarlijkse Sinterklaas Brand and Product report (de negende) op dezelfde dag als Keti Koti, wat “ketenen gebroken” betekent in het Sranantongo. Keti Koti wordt elk jaar in heel Nederland en in Suriname gehouden op 1 juli om het wettelijke einde van het tot slaaf maken van Afrikanen door de Nederlanders in 1863 te herdenken.
Ons jaarlijkse onderzoek laat zien hoe de aanhoudende moedige en uitgesproken kritiek op Zwarte Piet het festival beïnvloedt door invloed uit te oefenen op winkels en merken, die op hun beurt “Sinterklaas” vormgeven door de mythologie van het festival aan de man te brengen door de producten die ze verkopen. Dit onderzoek is altijd een longitudinaal onderzoek geweest naar hoe marketing zich verhoudt tot (raciale) saamhorigheid aan de ene kant, en een archiefgetuigschrift van de effectiviteit van antiracistisch campagnewerk aan de andere kant. In iets meer dan tien jaar tijd hebben activisten in heel Nederland onvermoeibaar gewerkt en een begin gemaakt met het hervormen van een van de grootste feestdagen van het land, zodat elk gezin op een waardige manier kan deelnemen en erbij kan horen. We weten dat wat de nieuwe Nederlandse regering ook brengt, het werk van deze activisten door zal gaan en ERIF zal ook volharden door de eb en vloed van hun overwinningen vast te leggen.
Het rapport van dit jaar bevat kwantitatieve en kwalitatieve gegevens die tijdens het Sinterklaas-seizoen van 2023 (oktober tot december) zijn verzameld door veldwerkers in het hele land. De grafiek hierboven illustreert de belangrijkste trends en verschuivingen die onze kwantitatieve gegevensverzameling de afgelopen vier jaar heeft larten zien. We kunnen zien dat sinterklaasproducten van categorie 2 (artikelen en versieringen met een silhouet of gedeeltelijk verborgen Pietfiguur) het totale aandeel blijven drukken en daarmee bijdragen aan de voortdurende krimp van categorie 1 (artikelen en versieringen zonder enige verwijzing naar de Pietfiguur). De aanwezigheid van de zogenaamde “roetveeg Piet” (categorie 5) blijft fluctueren omdat verschillende merken, winkels en andere platforms als het ware met dit verhaal blijven spelen in plaats van dit direct als blackface te labelen. Aan de andere kant van het spectrum blijven denigrerende cartoonafbeeldingen van mensen van Afrikaanse afkomst (categorie 7) afnemen.
Wil je meer weten over deze resultaten en over onze laatste updates over specifieke winkels en merken? Je kunt het volledige rapport hier lezen. Vertalingen in andere talen van deze samenvatting zijn ook beschikbaar.
Contact
Voor vragen of suggesties over dit onderzoek kun je contact met ons opnemen via info@erifonline.org
Over ERIF
De European Race and Imagery Foundation (ERIF) is gesticht in 2013 en streeft een meer inclusief Europa na. Wij belichten en bekritiseren hiertoe dominante narratieven van verbondenheid en racistische beeldvorming en versterken stemmen van verzet, naar bevrijding en verandering. Met onze activiteiten bieden wij tegenwicht aan mainstream anti-racisme waarin de geschiedenis, opvattingen en creativiteit van zwarte mensen en mensen van kleur wordt verwaarloosd. Hiertoe organiseert ERIF evenementen (conferenties en workshops), sociale media campagnes (bijv. onze Quotes of Resistance), online inhoud (blog posts en toolkits) en onderzoeksprojecten en publicaties (bijv. het jaarlijkse Sinterklaas Brand and Product rapport en een special issue voor het tijdschrift Darkmatter over blackface in Europa). Zo wordt het anti-racisme van internationale activisten, wetenschappers, kunstenaars, burgers en andere partijen versterkt, met elkaar verbonden en beter toegankelijk gemaakt.
erifonline.org 