Inleiding

Het jaarlijkse merk & product rapport van de European Race and Imagery Foundation (ERIF) laat de evolutie en relevantie van het (Zwarte) Piet karakter zien, en brengt de ontwikkelingen met betrekking tot de discussie omtrent ras, racisme en inclusiviteit – specifiek voor Nederland –  in kaart.

Het project begin oorsprong in 2015 toen ERIF een studie begon om bezorgde ouders te adviseren welke producten ze konden aanschaffen tijdens het Sinterklaas seizoen, zonder geconfronteerd te worden met blackface beelden. De intentie van ERIF was om direct ook bij te houden of bepaalde merken en bedrijven de beloofde stappen ondernamen om blackface beelden te verwijderen van hun verpakkingen en reclame campagnes. Onze studie ontwikkelde zich na verloop van tijd tot een onderzoek naar de effecten van veranderingen van attitudes en discussies omtrent Sinterklaas en (Zwarte) Piet op winkels en merken. Het onderzoek werpt een blik op de algemene attitudes omtrent cultuur, traditie, macht en relaties tussen rassen in Nederland.

Sinds de eerste editie, gepubliceerd in 2016, heeft ERIF vervolgens nog vijf rapporten uitgebracht, inclusief het nieuwe rapport van dit jaar: 5 jaar onderzoek naar Blackface op de markt. Het nieuwe rapport bouwt voort op innovaties van voorgaande edities – vooral dat van vorig jaar – omdat het een breder commentaar bevat op de (Nederlandse en Europese) sociaal-politieke context van anti-zwart racisme. Dit gebeurt door middel van bijdragen van leidende campagnevoerders en denkers over dit onderwerp.

Het rapport biedt bijdragen van Karlijn Volke, Nurulsyahirah Taha (@syataha), Xavier Donker (OCAN), Mariam El Maslouhi (Dipsaus and KOZP, Den Haag), Levi Ommen (Afro Student Association, Leiden University), Gloria Holwerda-Williams (InterNational Anti-Racism Group) en  Quinsy Gario, die ieder een interessant en kritisch perspectief bieden op de gegevens en analyse van ons rapport.

Een overzicht van de resultaten

De bevindingen van de afgelopen vijf jaar laten zien dat het percentage Sinterklaas producten zonder Zwarte Piet karakter ieder jaar wisselt. Tegelijkertijd zijn er steeds meer producten zonder dan met Zwarte Piet te vinden. Het aantal producten met daarop echte witte mensen in blackface neemt ook ieder jaar af.

In het volledige rapport worden alle gegevens uitvoerig besproken en geanalyseerd. Resultaten tonen onder andere de volgende zaken aan:

• Sommige winkels, zoals Albert Heijn en HEMA, zijn consequent in hun pogingen om het nieuwe SInterklaas-narratief van de roetveegpiet te omarmen;
• Andere winkels, zoals Jumbo en Blokker, laten een meer ambivalente houding zien door het promoten van producten met een variatie van Zwarte Piet karakteriseringen;
• Zelfs in tijden waarin meer en meer afscheid lijkt te worden genomen van de blackface karikatuur van zwarte mensen in het Sinterklaas festival zijn er winkels, zoals PLUS en XENOS, die nog steeds tot op zekere hoogte dit oude racistische narratief aan blijven houden.

Lees en discussieer!

Leer meer over onze analyse, de specifieke winkels, lees de essays en bekijk de resultaten van het veldwerk, alleen beschikbaar via het volledige rapport, hier beschikbaar om te downloaden.

Ook heeft Dr. Bel Parnell-Berry (voorzitster van ERIF) het onderzoek onlangs besproken tijdens een aflevering van de Surviving Society podcast van Chantelle Lewis en Tissot Regis, in de context van Europees racisme. De uitzending is gedurende juni 2020 hier te beluisteren.